Tá Aire Rialtas na hÉireann Eamon Ryan i mbun caibidlíochta faoin gcath in aghaidh breosla iontaise (fossil fuel) thar ceann an Aontais Eorpaigh ag cainteanna COP28.
Mar sin féin, tá foláireamh tugtha aige do na tíortha cumhachtacha atá ag iarraidh an t-athrú a mhoilliú, go bhféadfadh go dteipfeadh ar na cainteanna mar gheall ar seasamh na tíortha sin.
Bhí fearg ar an Uasal Ryan agus ar ionadaithe eile an Aontais Eorpaigh, ag cainteanna aeráide na Náisiún Aontaithe i Dubai, tar éis gur foilsíodh dréacht- cháipéis (draft document) a bhí ‘lag’, dar leis an BBC.
Ní raibh focail sa dréacht-cháipéis a bhí i dtéacs roimhe seo agus a bhí ag tabhairt le tuiscint go bhféadfaí deireadh a chur le breoslaí iontaise ‘de réir a chéile’.
Ní mór go n-aontóidh na 198 tír go léir ag an gcruinniú nó níl aon chomhaontú ann.
Tá daoine agus cuideachtaí atá ag dó breoslaí iontaise ag cur an téamh domhanda in olcas agus ag cur sin i mbaol na milliún duine.
Mar sin féin, in ainneoin go leor cruinnithe mar seo a raibh baint ag rialtais mhóra an domhain leo, níor aontaigh rialtais riamh cén chaoi nó cathain chun stop a úsáid.
Agus anois tá Aire na hÉireann, an tUasal Ryan, ag labhairt thar ceann an Aontais Eorpaigh, tar éis a rá go bhfuil an dréacht is déanaí ‘do-ghlactha (unacceptable)’ agus dúirt sé go bhfágfaidís na cainteanna mura bhfuil réiteach ann.
‘Ní féidir linn glacadh leis an téacs,’ a dúirt Aire Comhshaoil na hÉireann, an tUasal Ryan, agus é i mbun idirbheartaíochta don Aontas Eorpach.
D’fhéadfadh teip ar na cainteanna anois ach dúirt sé nach é sin ‘an toradh a theastaíonn ón domhan’.
Bhí polaiteoirí, lena n-áirítear ó náisiúin atá ar thúslíne an athraithe aeráide, i Dubai, Aontas na nÉimíríochtaí Arabacha (United Arab Emirates), chun an fhadhb atá ag fás a phlé i mbliain, bliain atá le bheith ar an gceann is teo ar taifead.
Is í an cheist maidir le cad atá le déanamh faoi astuithe gáis cheaptha teasa (greenhouse gas emissions) ó dhó ola, guail agus gáis a bhí chun tosaigh sna cainteanna.
Fadhb amháin atá ann ná gurb é Uachtarán COP28 an Sultan al-Jaber atá ina phríomhfheidhmeannach freisin ar an gcuideachta ola ollmhór in Abu Dhabi, Adnoc.
Dúradh i ndréacht-cháipéis a foilsíodh Dé Sathairn gur rogha amháin a bhí ann ná deireadh a chur le breoslaí iontaise ‘de réir a chéile (phase out)’ agus é ‘ag teacht leis an eolaíocht is fearr atá ar fáil’.
Ar an Luan, áfach, foilsíodh dréacht eile a scrios tagairtí do ‘de réir a chéile’. Ina áit sin dúirt sé gur cheart do náisiúin ‘breoslaí iontaise a laghdú ar bhealach cóir, ordúil agus cothrom’.
Is beag brú a chuirfeadh sé sin ar thíortha nach dteastaíonn uathu athruithe a dhéanamh.
Dúirt an tUasal Jaber, uachtarán COP28, gur ‘céim ollmhór chun cinn’ a bhí sa téacs.
Ach dúirt urlabhraí thar ceann na Stát Aontaithe gur gá an chuid den téacs faoi bhreoslaí iontaise ‘a neartú go substaintiúil’.
Agus dúirt ionadaí na Breataine go raibh ‘díomá’ orthu faoi. Dúirt sé ‘nach dtéann sé fada go leor’. Dúirt urlabhraí ‘go gcaithfear deireadh a chur de réir a chéile le breoslaí iontaise chun ár spriocanna aeráide a bhaint amach’.
Tá se curtha ina leith an Araib Shádach (Saudi Arabia as bac a chur ar dréacht láidir maidir le deireadh a chur le breosla iontaise le linn na gcainteanna.
Tá na cainteanna ceaptha a bheith críochnaithe Dé Máirt ach d’fhéadfadh dul thar fóir mar náisiúin argóint faoin margadh deiridh.
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
