Tá Nollaig na mBan, nuair a mholamar obair na mban, díreach imithe, ach tá i bhfad níos mó le déanamh, dar le duine de na mná is cumhachtaí sa Dáil.
Tá cuóta inscne (gender quota) sa Chomh-aireacht (Cabinet) éilithe ag Niamh Smyth, an TD ar chuir iallach ar fheidhmeannaigh shinsearacha in RTÉ an scannal íocaíochtaí a mhíniú.
Dúirt sí go n-áitíonn airí cuótaí i gcúrsaí gnó agus spóirt agus go bhfuil sé in am anois déileáil leis an easpa airí sinsearacha baineanna ag na leibhéil is airde an Rialtais.
In agallamh leis an Irish Mail on Sunday, dúirt Niamh Smyth, cathaoirleach Choiste Meán an Oireachtais, freisin, go bhfuil faitíos uirthi go bhfuil mná á n-iompú ón bpolaitíocht mar gheall ar imní faoina sábháilteacht phearsanta.
Faoi láthair, níl ach ceathrar den 15 airí sinsearacha ina mná. Is iad sin: Helen McEntee (Dlí agus Cirt), Heather Humphreys (Coimirce Sóisialach), Norma Foley (Oideachas) agus Catherine Martin (Turasóireacht, Cultúr, Gaeltacht, Spórt agus na Meáin Chumarsáide.
Dúirt Ms Smyth gurbh fhearr léi mura mbeadh gá le cuótaí inscne sa Chomh-Aireacht.
Dúirt sí, áfach: ‘Ní bréag na figiúirí. Is léir go bhfuil gá le spreagadh do mhná a bheith rannpháirteach.’
D’iarr TD an Chabháin-Mhuineacháin ar cheannaire a páirtí Micheál Martin agus ar an Taoiseach Leo Varadkar ‘prionsabal an chuóta inscne a chur i bhfeidhm ar an gComh-Aireacht agus ar iarrthóirí Dála’.
Dúirt sí: ‘Ba cheart go bhfeicfí fiúntas ní hamháin go bhfuil sé ag feidhmiú go teoiriciúil, ach go praiticiúil freisin. Is eiseamláirí (role models) ollmhóra iad na hairí Comh-aireachta mná do pholaiteoirí baineanna.
‘De bhua a bheith tofa chun na Dála, cáilíonn mná mar chearta do róil Chomh-aireachta.
‘Sílim gur cheart do cheannairí dea-shampla a thabhairt.’
Dúirt Ms Smyth go bhfuil fasaigh ann dá leithéid de ghluaiseacht, ag lua an ghealltanais gur cheart go mbeadh cuóta 40% ag gach bord Stáit.
Dúirt sí go bhfuil ‘deis iontach ag Éirinn treocht idirnáisiúnta a leagan síos ar an gceist seo, chun dea-shampla a threorú’.
‘Tá rialacháin i bhfeidhm againn, mar shampla, chun pionós a ghearradh ar an FAI mura gcomhlíonann siad an tairseach. Cén fáth nach bhfuil muid féin ag déanamh mar atá muid ag súil le daoine eile a dhéanamh?’
Luaigh Ms Smyth sampla a dáilcheantair féin, áit atá triúr ban mar Theachtaí Dála, chun a thaispeáint ‘gur féidir le mná éirigh leo sa pholaitíocht toghcháin.
‘Tá mé féin ann, Pauline Tully [Sinn Féin], agus Heather Humphreys [Fine Gael]. Is toghcheantar an-forásach muid.’
Dúirt Ms Smyth, áfach, go gcreideann sí go bhfuil go leor ban ag iompú ar shiúl ó polaitíocht mar gheall ar imní faoina sábháilteacht phearsanta féin.
‘Nuair a bheidh an chéad toghchán eile ann, beidh stádas agus sábháilteacht na mban in Éirinn ina ábhar imní,’ a dúirt sí.
‘Tar éis Aisling Murphy [an múinteoir bunscoile a dúnmharaíodh i dTulach Mhór i mí Eanáir 2022], tá fírinne na gcontúirtí a bhíonn le sárú ag mná sa saol laethúil anois ina cheist phoiblí.
‘Bíonn na meáin shóisialta go háirithe ag cuimilt siar as tarraingteacht an phoist.’
Thagair sí d’eachtraí a bhain lena comhghleacaithe páirtí nuair a caitheadh mála eiscrimint ag Anne Rabbitte ag cruinniú toghcheantair, agus a fuair Mary Butler bagairt báis.
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
