Is ‘beagán níos mó ná fealladh (betrayal)’ atá san Acht um Shábháilteacht Othar, a dúirt iar-dlíodóir Vicky Phelan, bliain tar éis di bás a fháil de bharr ailse cheirbheacsach (cervical cancer), de réir an Irish Daily Mail.
Rinne Cian O’Carroll ionadaíocht thar ceann Ms Phelan agus roinnt ban eile tar éis míléamh (misreading) dá gcuid tástálacha smearaidh (smear tests).
Dúirt sé go bhfuil an tAcht, a ritheadh i mbliana mar thoradh ar fheachtasaíocht Vicky, ag déanamh éagóir (injustice) uirthi.
‘Díléiríodh don phobal é mar chéim mhór chun cinn maidir le nochtadh oscailte (open disclosure) a sholáthar d’othair,’ a dúirt sé, dar leis an Irish Daily Mail.
Dúirt sé, áfach: ‘Is iad na teagmhais chliniciúla amháin a nochtar faoin Acht ná cinn a bhaineann le teagmhais mharfacha (fatal) – ach ní marfach, buíochas le Dia, formhór mór na faillí míochaine (medical negligence) an-tromchúiseach.’
Mhínigh an tUasal O’Carroll go ngeallann an tAcht um Shábháilteacht Othar go nochtfar torthaí iniúchta diúltacha (adverse audit findings) d’aon duine a bhí trí chlár scagthástála (screening programme) ach a chuaigh ar aghaidh ag forbairt ailse.
Ina theannta sin, tá sé ráite ag roinnt tráchtairí poiblí gur shásaigh an tAcht an ‘Vicky test’ – ag moladh gur chomhlíon sé a critéir.
Ach dúirt an tUasal O’Carroll: ‘Déantar foráil san Acht féin do phróiseas iniúchta gan ainm – mar sin má dhéanann an clár scagthástála iniúchadh, níl sé nasctha leis an duine aonair agus ní bheidh an duine in ann toradh an iniúchta a fhoghlaim choíche.
‘Ciallaíonn sé freisin nach gcuirtear torthaí an iniúchta ar chomhad an othair choíche.
‘Ba é an rud criticiúil faoi chás Vicky ná gur aimsigh sí an t-iniúchadh ina taifid leighis féin agus tharraing sí an snáithe sin agus lean sí ag tarraingt an tsnáithe sin go dtí gur léirigh sí méid an scannal.’
Mar sin féin, cinntíonn an tAcht um Shábháilteacht Othar, a dúirt an tUasal O’Carroll, nach féidir Vicky Phelan eile a bheith ann choíche, toisc go mbíonn sé dodhéanta d’othair taifead mídhiagnóis a fháil ar a gcuid comhad.
Tá an tAcht fós le forghníomhú, mar a d’aimsigh an tUasal O’Carroll an tseachtain seo caite, tar éis dó iarracht a dhéanamh athbhreithniú a thionscnamh faoin reachtaíocht thar ceann beirt chliaint ar diagnóisíodh ailse cheirbheacs orthu le déanaí.
‘Mar sin, tar éis na cainte seo go léir le bliain anuas faoi Vicky Phelan agus ómós a chuimhne agus próiseas a bheith i bhfeidhm inar féidir le mná cuntasacht macánta a bheith acu, scríobhann an National Screening Service ar ais chugainn le seachtain anuas, agus deir siad nach bhfuil tús déanta leis an soláthar sin fiú… agus nach bhfuilimid i dteideal an t-iarratas seo a chuir orthu,’ a dúirt sé. ‘Agus is chuige sin a deirim nach mór an t-Acht um Shábháilteacht Othar ná fealladh.’
Bhásaigh Ms Phelan in aois a 48 ar an 14 Samhain, 2022, le hailse cheirbheacs.
Chaith sí na blianta deireanacha dá saol ag troid le ceann de na scannail leighis is corraí i stair na hÉireann a nochtadh.
Dúradh go mícheart le Ms Phelan, in éineacht le níos mó ná 200 bean eile, go raibh a gcuid tástálacha smearaidh ceirbheacs de ghnáth – ach amháin chun a fháil amach blianta ina dhiaidh sin gur thángthas ar an botún agus gur coinníodh faoi rún é.
Faoin am ar tugadh deimhniú don Bhean Uasal Phelan faoi earráid an HSE, áfach, bhí tinneas uirthi cheana féin – toradh a dúirt dochtúirí léi go bhféadfaí é a sheachaint dá ndéanfaí an diagnóis cheart di.
Dúirt Alan Kelly, TD de chuid an Lucht Oibre agus dlúthchara leis an Uasal Phelan gur ‘duine dochreidte a d’fhág folús ollmhór’ í Vicky.
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
