Tá beirt Éireannach go dona tinn anois i ndiaidh ráig (outbreak) an botulism ag bialann Francach le linn Chorn an Domhain Rugbaí.
Tá cóir leighis á cur ar an dara fear Éireannach, as Co Mhuineacháin, in ospidéal i mBarcelona don ionfhabhtú marfach (deadly infection) céanna, de réir tuairisce san Irish Independent.
Is cara é leis an mbean a fuair bás agus a fear céile, an fear as Maigh Eo a bhfuil cóir leighis á cur air san ospidéal.
Tá níos mó nuachta tagtha amach faoin lánúin tragóideach, a phós i mí Bealtaine.
Bhí siad le dul ar mhí na meala (honeymoon) sna seachtainí amach romhainn.
Is as Co. Mhaigh Eo ó dhúchas an fear, atá sna 30idí luatha, ach bhí cónaí air i bPáras lena bhean chéile a rugadh sa Ghréig, áit a raibh an bheirt ag obair.
Tá sé fós san aonad dianchúraim leis an tinneas.
Dúirt duine atá muinteartha leo go raibh an teaghlach ‘iomlán brónach’, dar leis an Irish Independent.
‘Siad an lánúin is áille. Álainn ar gach slí,’ a dúirt an gaol.
‘Níor phós siad ach i mí Bealtaine agus bhíomar go léir ann. Tá sé an-deacair a chreidiúint cad a tharla.'
Bhí na póstaí nua i Bordeaux do chluiche Chorn an Domhain na hÉireann in aghaidh na Rómáine agus d’itheadar le chéile i mbeár fíona Tchin Tchin.
Tá an barra fíona nasctha leis an ráig thromchúiseach agus marfach de botulism i measc custaiméirí a d'ith sneaiceanna de chineál tapas, a bhí ‘garnished’ le anlann (sauce) sairdín.
Tuigtear gur thit an bhean Ghréagach tinn ar dtús agus gur cuireadh cóir leighis uirthi i Bordeaux.
Mar sin féin measadh go raibh sí sách maith le scaoileadh amach agus d’fhill sí féin agus a fear céile ar a dteach i bPáras.
Go tragóideach chuaigh a riocht in olcas agus thug a fear céile chuig ospidéal in aice láimhe í, áit a bhfuair sí bás maidin Dé Máirt.
Go gairid i ndiaidh a báis thit a fear céile tinn, chuaigh sé in olcas go tapa agus ligeadh isteach san ICU é, áit a bhfuair sé frith-thocsain (anti-toxins) chun botulism. Tuigtear go bhfuil feabhas tagtha ar a riocht agus go bhfuil sé seasmhach anois.
[Bean marbh agus a fear céile as Maigh Eo an-tinn de bharr botulism sa Fhrainc]
Níor thit an tinneas ar an bhfear as Muineachán atá ag fáil cóir leighis air i mBarcelona i dtosach ach tháinig meath seasta air nuair a d’fhill sé ar an Spáinn as Bordeaux.
De réir meáin na Fraince, ba thurasóirí iad beagnach gach duine a bhí ionfhabhtaithe (infected) a thug cuairt ar an mbarra fíona idir 4 agus 10 Meán Fómhair.
Dúirt údaráis sláinte réigiúnacha sa Fhrainc gurb é anlann sairdín baile leasaithe a sheirbheáiltear ag barra fíona Tchin Tchin an fhoinse is dóichí.
Luaigh an nuachtán áitiúil Sud Ouest i Bordeaux go raibh an bialann á rá gur chaith sé cuid de na prócaí sairdíní amach mar gheall ar bholadh láidir nuair a d’oscail sé iad.
Ach bhí cuma mhaith ar chuid eile 'agus rinneadh freastal orthu do chustaiméirí', a dúirt sé.
‘Is mór an trua dom na custaiméirí seo má tharlaíonn sé go n-éireoidh siad tinn i m’áit,’ a dúirt sé.
Fuair bean bás agus tá a fear chéile as Maigh Eo go dona tinn san ospidéal sa Fhrainc. D’éirigh siad tinn de bharr ispíneachas (botulism).
Tuigtear gur chuaigh an lánúin go Bordeaux an deireadh seachtaine seo caite chun freastal ar an gcéad chluiche ag Éire i gCorn Rugbaí an Domhain.
D’éirigh an bheirt acu tinn nuair a d’fhill siad go Páras agus chuaigh siad chuig an ospidéal.
Scaoileadh an bhean 32 bliain d'aois, a bhí ina náisiúnach Gréagach, ón ospidéal ach fuair sí bás ina dhiaidh sin mar thoradh ar aimhréidh (complications) a measadh a bheith nasctha leis an tinneas néareolaíoch.
Tá a fear céile, arb as ceantar Chaisleán an Bharraigh (Castlebar) dó, fós ag fáil cóir leighis ag dochtúirí sa Fhrainc. Tuigtear go bhfuil sé i riocht tromchúiseach ib áis leighis i bPáras.
Thaistil cuid dá mhuintir go dtí an tír le bheith in éineacht leis.
Bhí an lánúin i measc roinnt daoine a thit go dona tinn tar éis dóibh sairdíní a ithe i mbialann Tchin Tchin i Bordeaux, le roinnt laethanta le coicís anuas. Thuairiscigh meáin Ghréagacha go raibh athair na mná a fuair bás i mBordeaux freisin.
Tá sé deimhnithe ag an HSE freisin go bhfuil ‘líon beag’ Éireannach ag fáil cóir leighis in ospidéil na Fraince le haghaidh ispíneachas (botulism) tar éis ráig (outbreak) a bhain le beár fíona i Bordeaux.
Dúirt an HSE: /Ar an drochuair, cuireadh isteach ar líon beag saoránach Éireannach agus tá cúram cuí á fháil acu sa Fhrainc.'
Bhí an chathair ina hóstach ar na mílte de lucht leanúna na hÉireann ag an deireadh seachtaine do chluiche rugbaí Chorn an Domhain i gcoinne na Rómáine.
Dúirt na húdaráis nach bhféadfadh siad a thuilleadh cásanna botulism a chur as an áireamh, a bhfuil tréimhse ghoir (incubation period) suas le roinnt laethanta acu.
Tá siad ag iarraidh dul i dteagmháil le daoine eile a d’fhéadfadh a bheith tar éis sairdíní a ithe sa bhialann. D’fhéadfadh cur isteach ar 25 duine san iomlán, a dúirt siad.
I ráiteas, dúirt Ambasáid na hÉireann sa Fhrainc go raibh siad ‘ar an eolas faoi ráig botulism a bhaineann le barra fíona i Bordeaux’.
Dúirt siad: ‘Molaimid do shaoránaigh Éireannacha a d’ith i mbarra fíona Tchin Tchin idir 4 Meán Fómhair agus 10 Meán Fómhair dul i gcomhairle láithreach le dochtúir má bhíonn aon siomptóim orthu.’
[Bean marbh agus a fear céile as Maigh Eo an-tinn de bharr botulism sa Fhrainc]
Idir an dá linn, tá sé tugtha le fios ag an HSE gur cheart d’aon duine a d’ith sairdíní ag an mbeár fíona idir dátaí Mheán Fómhair agus a bhraitheann tinn cúram leighis práinneach a lorg ag rannóg éigeandála.
Is tinneas tromchúiseach néareolaíoch (neurological) é botulism a eascraíonn de ghnáth trí bhia a ithe atá caomhnaithe go míchuí (improperly preserved).
Tá sé marfach (deadly) i idir 5% agus 10% de na cásanna.
Is féidir leis an tinneas a bheith ina chúis le pairilis matán (muscle paralysis) a mhaireann roinnt seachtainí, agus an chontúirt is láithrí ag eascairt ó na matáin riospráide (respiratory muscles) a bhfuil tionchar orthu
Bhí na sairdíní féin caomhnaithe ag an mbialann i lár na cathrach, a dúirt an t-údarás sláinte.
Ag ospidéal Bordeaux Pellegrin, dúirt an Dr Benjamin Clouzeau go ndearna an bhean a fuair bás seiceáil isteach in ospidéal in aice le Páras tar éis di taisteal ar ais lena páirtí.
D'fhill sí abhaile agus fuair sí bás ann. Tá a páirtí fós faoi dhianchúram.
San iomlán, tá 12 duine fós ag fáil cóireála éigeandála, a dúirt na seirbhísí sláinte. Tá cúigear ar thacaíocht riospráide (respiratory support).
Ina measc tá náisiúnaigh Mheiriceá, Gearmánacha agus Cheanada, a dúirt an Dr Clouzeau.
Thaistil Gearmánach abhaile le haghaidh cóireála.
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
