Tá rud éigin aisteach faoi cheoltóirí Éireannacha ar nós Kneecap a dhéanann gach rud nár cheart dóibh a dhéanamh chun clú a bhaint amach – agus ansin éiríonn leo clú a bhaint amach ar aon nós.
Rinne Shane MacGowan é, agus Sinéad O’Connor freisin. Tá an bheirt acu sin caillte againn ach le buíochas leanann a gcuid ceoil agus na teachtaireachtaí ina gcuid ceoil ar aghaidh.
Agus le Kneecap, tá súil againn go bhfuil go leor eile le teacht.
Tá a scannán nua, Kneecap – ina bhfuil Michael Fassbender, an réalta scannán idirnáisiúnta a rugadh sa Ghearmáin agus a tógadh i gCill Airne – á sheoladh, Déardaoin na seachtaine seo, ag ceann de na féilte scannán is mó tionchair ar domhan, féile scannáin Sundance.
Beidh sé ar an gcéad scannán Gaeilge riamh a bheidh le feiceáil san fhéile agus tá Kneecap ag caint faoin scannán, an Ghaeilge agus a glúin féin: Glúin Kneecap.
Is minic a labhraíonn an triúr ball den bhanna – Mo Chara, Moglaí Bap, agus DJ Provaí – mar dhuine amháin ach le déanaí tá siad ag labhairt go leithleach faoin scannán.
Le meascán de cheol rap, liricí láidre frithbhunaíochta (anti-establishment) agus Gaeilge tá Kneecap ag cur a dteachtaireacht in iúl.
Deir Mo Chara: ‘Ba mhaith linn ionadaíocht a dhéanamh ar son na glúine nua cainteoirí Gaeilge.’
Nuair a seoladh a n-amhrán C.E.A.R.T.A le buíochas na bhfeachtasóirí Gaeilge ó thuaidh den teorainn, áfach, ní sheinnfeadh daoine i Raidió na Gaeltachta é, mar gheall ar thagairtí do dhrugaí agus droch-chaint.
Ag an am dúirt Móglai Bap leis an Sunday Times gur faoin saol in iarthar Bhéal Feirste a bhí an t-amhrán.
Dúirt sé: ‘Ní chaitheann go leor de mo chairde vóta do Shinn Féin agus ní poblachtach iad. Táimid bródúil as an gcultúr Gaelach, ach nílimid ag iarraidh a bheith sainithe ann.
‘Theastaigh uainn go mbrisfeadh an t-amhrán seo steiréitíopaí. Nílimid ag rá go n-aontaíonn muid le RUC a úsáid mar théarma don PSNI, ach tarlaíonn sé i mBéal Feirste.’
Le déanaí d’inis Moglaí Bap don seó New Music Fix ar BBC Radio 6 faoina ról sa scannán: ‘Tá Michael Fassbender i ról mo Dhaid sa scannán. Agus is iarbhall den IRA é a mhúin Gaeilge dom. Ach toisc go n-úsáideann muid an Ghaeilge ar bhealach chomh sciobtha sin diúltaíonn sé glacadh leis agus diúltaíonn sé Gaeilge a labhairt liom’.
Scríobh Kneecap an script leis an stiúrthóir Rich Peppiatt, agus míníonn DJ Provaí: ‘Is faoi chearta teanga atá sé.’
B’fhéidir nach dtuigeann go leor daoine ó dheas den teorainn a bpaisean agus a dtiomantas.
‘Ní raibh aon bhunscoil Ghaeilge sa Tuaisceart roimh 1972. Ní raibh aon mheánscoil Ghaeilge ann roimh 1991. Mar sin is í ár nglúin an chéad ghlúin a raibh deis acu Gaeilge a labhairt i dtír iarchogaidh (post-war country),’ a deir Moglaí Bap.
‘Sílim go bhfuil muid ag iarraidh go dtiocfaidh daoine chun a fheiceáil go bhfuil an saol nua seo i mBéal Feirste.’
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta Gaeilge is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
• Tá athbheochan na Gaeilge ar siúl faoi láthair, ar mhaith leat páirt a ghlacadh. Léigh beagán Gaeilge gach lá ar Extrag.ie
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
