Tá ómós á thabhairt do Rosemary Smith a fuair bás ar Dé Máirt ag aois 86 bliain d’aois.
Laoch spóirt Éireannach a bhí Rosemary, tar éis na noirm steiréitipiúla mar thiománaí cairr rása a bhriseadh.
Dúirt sí uair amháin gur thosaigh rudaí ag athrú ‘nuair a thuig siad nach raibh mé ann le bheith i mo bhábóg (dollybird), bhí mé ann mar ba bhreá liom a bheith ag tiomáint’.
Bhí Rosemary 86 bliain d’aois nuair a fuair sí bás Dé Máirt. Is í an t-aon bhean a bhuaigh Railí na Tiúilipe (Tulip Rally) go hiomlán i Hillman Imp, bua a bhain sí amach sna 1970idí.
D’fhoghlaim Rosemary tiomáint agus í 11 bhliain d’aois, faoi threoir a hathar agus chuaigh sí ar aghaidh ag tiomáint do go leor de na déantúsóirí mótair is fearr ag an am, lena n-áirítear Ford, Porsche agus Opel, agus bhí sé ina cheannródaí do mhná i spórt na hÉireann.
‘Oibrím an t-am ar fad,’ a dúirt Rosemary le Evoke.ie san am a chuaigh thart agus níor léirigh sí aon rún a bheith ag moilliú.
D’inis sí freisin faoi thurais go dtí na Stáit Aontaithe chomh maith leis na heachtraí timpeall na Breataine agus na hÉireann.
Ba iar-ambasadóir í do Renault, agus bhain sí taitneamh as cainteanna a thabhairt agus a scoil tiomána a reáchtáil.
Dúirt Rosemary: ‘Is breá liom a bheith ag caint le daoine a deir, “Cad tharlóidh anois? Táimid ag dul in aois.” Le sin, is é an chéad rud atá tú chun a dhéanamh ná smaoineamh ar an aois.’
Mar sin féin, dúirt sí: ‘Seans go mbeinn go críonna agus go gruama ar an taobh amuigh ach ar an taobh istigh is cinnte go mbeidh mé ag smaoineamh go bhfuil mé óg agus leanfaidh mé ar aghaidh chomh fada agus is féidir liom.’
Tá athrú mór tagtha ar an gcaoi a gcaitear le mná sa tsochaí ó thosaigh Rosemary ina hiománaí rásaíochta – agus bhí áthas uirthi i gcónaí leis an dul chun cinn a bhí á dhéanamh le himeacht ama.
Ar ndóigh, chabhraigh Rosemary leis na hathruithe sin a thabhairt isteach.
Ag cur in iúl di a taithí ar an síleáil ghloine (glass ceiling) a bhriseadh, dúirt sí: ‘Bhí sé difriúil agus bhí sé deacair, is féidir le mná aon rud a theastaíonn uathu a dhéanamh sa lá atá inniu ann agus ní deir daoine “Ó ní féidir leat é sin a dhéanamh”. Is féidir leo, más mian leo.
‘Bhí sé mar sin uair amháin. Daoine ag rá, “Nach ort atá an muineál (Who do you think you are?)” agus “Cad a cheapann tú atá tú a dhéanamh agus tá tú i ndomhan na bhfear”; agus mar sin de.’
Mhínigh Rosemary gur thosaigh rudaí ag athrú ina saol, ‘nuair a thuig siad nach raibh mé ann le bheith i mo bhábóg (dollybird), bhí mé ann mar ba bhreá liom a bheith ag tiomáint.’
Is cinnte gur chabhraigh bua i gcoinne na bhfear i ‘ndomhan na bhfear’ lena chinntiú go raibh siad ag éisteacht léi.
‘Sílim anois go bhfuil na síleála gloine (glass ceiling) go léir briste agus gur féidir le mná dul ar aghaidh agus triail a bhaint as rud ar bith,’ a dúirt sí.
Ceann de na héachtaí is mó a bhain Rosemary amach – in 2017 agus í 79 bliain d’aois – ná go raibh sí ar an duine is sine chun carr rásaíochta 800bhp F1 a thiomáint le linn tiomáint tástála le Renault F1 ag Circuit Paul Ricard sa Fhrainc.
In 2018 scríobh sí a cuimhní cinn dar teideal Driven.
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
