An bhfuil an teach ‘fully insured’ tar éis ardú ar chostais tógála?

Tá rabhadh (warning) tugtha d’úinéirí tí go mb’fhéidir nach bhfuil árachas iomlán (fully insurance) ar a dteach mar gheall ar chostais tógála.

Agus fiú má dhéantar damáiste dá dteach agus go bhfuil an costas níos lú ná an méid a bhfuil árachas acu dó, ní íocfaidh an chuideachta an méid iomlán.

Seo í an loighic a úsáideann na cuideachtaí: Má tá teach árachaithe (insured) ar €300,000 agus an costas atógáil €400,000, tá gann ar árachas (underinsured) de €100,000, nó 25% ann.

Mar sin má tá árachas €300,000 ar theach agus nach gcosnaíonn an damáiste ach €100,000, ní íocfaidh an chuideachta ach €75,000, toisc go n-éilíonn siad go bhfuil gann ar árachas 25% ar an teach.

Beidh ar an úinéir tí ansin an t-easnamh a chlúdach as a phóca féin.

Tá litir faighte ag thart ar 500,000 úinéir tí óna n-árachóir ag rá leo go bhféadfadh gann ar árachas a bheith ar a dteach mar gheall ar chostais tógála.

Agus níl ach 6% acu tar éis an tsuim a mhéadú chun an méid a insítear dóibh a chlúdach mar chostas atógáil i gcás tuilte nó fíre.

Rinne Aviva suirbhé orthu.

Is ionann an boilsciú (inflation) sa tionscal tógála agus 11.5%, de réir Chumann Suirbhéirí Cairte na hÉireann (Society of Chartered Surveyors Ireland, SCSI), cé gur thit sé ó 14% an bhliain roimhe sin.

Mar sin féin, tá sé níos airde ná an boilsciú ginearálta (8.5%) toisc go bhfuil tionchar ag méaduithe costais fuinnimh, de bharr an chogaidh san Úcráin, ar phraghas na n-ábhar tógála.

Táthar ag súil go laghdóidh an boilsciú sa tionscal tógála go 4% sa chéad sé mhí den bhliain seo, cé go meastar go mbeidh roinnt boilscithe atógáil chomh hard le 44%.

Is iad na harduithe ar phraghsanna breosla agus fuinnimh, fadhbanna seachadta agus ganntanas saothair na príomhchúiseanna leis an mboilsciú seo.

Bíonn tionchar ag praghsanna fuinnimh ar chostas stroighne (cement), toisc go bhfuil a tháirgeadh dian.

Anois, tá an t-árachóir Aviva ag rá le úinéirí tí athbhreithniú a dhéanamh ar a gcostais atógála mar go bhfuil méadú suntasach tagtha orthu seo le sé mhí anuas.

Thug an chuideachta foláireamh d’úinéirí tí go bhfuil siad i mbaol gann ar árachas a bheith acu i gcás éilimh agus, mar thoradh air sin, go mb’fhéidir nach bhfaighidh siad an tsuim iomlán is gá chun an teach a atógáil nó a dheisiú.