Tá thart ar 800 daoine a fhaigheann strócanna gach bliain i mbaol báis nó fulaingt ó mhíchumas, mar ní thagann siad chuig an ospidéal tapa go leor.
Mharaigh strócanna 1,423 duine in Éirinn in 2021 agus d’fhág siad níos mó ná 6,000 san ospidéal.
Níor tháinig ach 60% d’othair chuig an ospidéal in am chun an clot a bhriseadh suas, sé sin laistigh de cheithre uair go leith, in 2020. Sé bliana roimhe sin tháinig 73%, de réir anailís ar shonraí an HSE ag Foras Croí na hÉireann (Irish Heart Foundation, IHF).
Deimhneoidh an tIniúchadh Náisiúnta Stróc (National Audit of Stroke) is déanaí in Éirinn, atá amach inniu, go tiocfaidh laghdú eile ar an figiúir sin in 2021. Ach deir an charthanacht go bhfuil na sonraithe seo ‘inseachanta’ (avoidable).
Léiríonn taighde ar leith ón IHF go bhfuil níos lú daoine ag meabhrú ar na comharthaí rabhaidh ríthábhachtacha FAST (Sé sin Face, Arm, Speech, Time), in ainneoin an fheachtais fógraíochta le déanaí.
Dúirt stiúrthóir abhcóideachta an IHF, Chris Macey, go léiríonn an taighde nua, ó Ipsos, go ceapainn an-chuid daoine nach bhfuil gá le dul chuig an ospidéal gan mhoill.
Léiríonn an suirbhé ar níos mó ná 1,000 duine fásta laige aghaidhe nó ‘drooping’ (Face) an comhartha is coitianta a aithnítear, ag 35%, ach tá sé síos ó 41%. Aithnítear labhairt (Speech) lag 16%, laghdú de dhá phointe céatadáin. Tá laige láimhe (Arm) nó ‘numbness’ ag 14%, síos ceithre phointe. Agus níl ach 12% a deir gur gá glaoch a chur ar 999 go tapa (Time).
Dúirt an tOllamh Rónán Collins, ceannaire cliniciúil náisiúnta an HSE um stróc: ‘Ní mór dúinn daoine a spreagadh chun foghlaim faoi chomharthaí an stróc agus gníomhú chomh tapa agus is féidir ag glaoch ar otharcharr.’
Dúirt sé: ‘Cealaítear mórán den dul chun cinn atá déanta againn maidir le cóireálacha stróc agus feabhas a chur ar thorthaí mar gheall ar mhoilleanna sa chur i láthair agus d’fhéadfadh míchumas breise nó fiú bás a bheith mar thoradh air.
‘Ba mhaith linn go dtuigfidh daoine go bunúsach gur fearr a seansanna téarnaimh tar éis imeacht an-tromchúiseach dá luaithe a ghlaonn tú ar otharcharr agus a thagann tú i láthair le haghaidh cóireála.
‘Is minic go mbíonn aiféala mar thoradh ar mhoill nó “fanacht lena fheiceáil”, ar chúis ar bith.’
Milleann an stróc meán thart ar dhá mhilliún cealla inchinn gach nóiméad.
Chomh maith leis sin, níl a fhios ach ag duine as gach deichniúr cad a sheasann do FAST.
‘Tá sé seo scanrúil agus inseachanta, go háirithe an laghdú ar líon na ndaoine a théann chuig an ospidéal in am,’ a dúirt an tUasal Macey.
‘Tá daoine ag fáil bháis gan ghá nó ag fulaingt faoi mhíchumas de bharr stróc, agus sin coinníoll amháin inar féidir leat tionchar ollmhór a bheith agat ar do thoradh féin.’
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
