Tá Brian Dowling agus Ivan Yates cáinte ar fud na meáin shóisialta tar éis dóibh magadh a dhéanamh ar an nGaeilge.
Cáineadh iad freisin as drochmheas a léiriú ar Shíle Seoige agus iad ag magadh faoin nGaeilge.
Bhí an craoltóir Ivan Yates ina aoi (guest) ar The Six O’Clock Show Déardaoin seo caite, agus bhí sé i dteannta na láithreoirí Dowling agus Fionnuala Jay in éineacht leis an bpodchraoltóir agus láithreoir teilifíse Síle Seoige.
Bhí Síle ag caint faoin rath (success) a bhí ar a podchraoladh, Ready to be Real.
Mar sin féin, bhí comhrá faoin nGaeilge ann freisin toisc gur rugadh agus tógadh Síle sa Ghaeltacht.
Thosaigh an comhrá le Dowling ag rá go gcaithfidh siad ‘labhairt’ faoi Ghaeilge Síle, agus dúirt an comhláithreoir Fionnuala Jay: ‘Tá mé ag foghlaim Gaeilge arís.’
‘An bhfuil tú féin mar chuid de lucht leanúna na Gaeilge?’ a d’fhiafraigh Dowling ar Yates, a d’fhreagair: ‘I couldn’t be arsed.’
Leis sin d’éirigh Dowling as a shuíochán agus chroith sé lámh le Yates, agus é ag gearradh trasna ar Shíle.
Mhaígh Yates freisin nach raibh ach 16,000 duine ag labhairt Gaeilge ach nuair a chuir The Journal ceist air faoi sin, tar éis an chláir, chun a chuid éileamh a sheiceáil, dúirt sé go raibh sé ag caint faoi Ghaeilgeoirí ‘nádúrtha’, pé rud a chiallaíonn sé sin.
Dúirt sé gurbh iad figiúirí an Daonáirimh (Census) iad do dhaoine a bhfuil an Ghaeilge acu go han-mhaith sna ceantair Ghaeltachta amháin.
Mar sin féin, de réir The Journal, bhí sé fós mícheart.
De réir an ‘Fact Check’ a rinne The Journal:
Fuarthas amach sa Daonáireamh deireanach go raibh 71,968 cainteoir laethúil Gaeilge ar fud na tíre i 2022 (figiúr a chuimsigh an 20,261 cainteoir laethúil Gaeltachta), agus dúirt 64,482 acu go bhfuil an Ghaeilge ‘go maith’ nó ‘an-mhaith’ acu.
Níl sé seo á chomhaireamh ar an 553,965 duine a labhraíonn Gaeilge laistigh den chóras oideachais (.i. mar dhaltaí nó mar mhúinteoirí), an 115,065 duine nach labhraíonn Gaeilge ach ar bhonn seachtainiúil, nó an 223,834 duine a deir go bhfuil an Ghaeilge acu ‘go maith’ nó ‘go han-mhaith. ‘ ach a labhraíonn í níos lú ná uair sa tseachtain.
San iomlán, dúirt 1.9 milliún duine (trí bliana d’aois nó níos sine) go raibh siad in ann Gaeilge a labhairt in 2022, méadú de níos mó ná 112,500 duine i gcomparáid le Daonáireamh 2016, cé go ndúirt níos mó ná milliún duine freisin nach labhraíonn siad Gaeilge go maith.
Ní raibh Síle buartha faoi thuairimí míchruinne Yates, ag rá leis an lucht éisteachta: ‘Tá aithne agam ar Ivan — ní fiú an díospóireacht seo a bheith agam le Ivan. An rud a dhéanann sé ná … Is maith leis a bheith ag cur as do dhaoine (wind people up).’
Ag míniú gur gnáth rud é an Ghaeilge a labhairt, dúirt Síle go bhfuil sí féin agus a clann líofa sa Ghaeilge anois.
Agus Gaeilge á labhairt aici, lean Dowling ag magadh fúithi, ag rá: ‘An bhfuil fotheidil againn am éigin?’
‘Níl sé marbh. Tá sé go mór beo’ a mhínigh Síle dó agus do Yates.
Dúirt duine amháin den lucht féachana ar X go raibh ‘tinnis’ orthu Dowling a fheiceáil ag iarraidh pointe a dhéanamh faoi agus é ag seasamh suas chun lámha a chroitheadh ‘thar a leithéid de thuairim’ agus ansin ag trácht ar ‘An bhfuil fotheidil againn am éigin?’
Bhí an dearcadh céanna ag go leor daoine eile ar na meáin shóisialta le duine amháin ag rá: ‘Tá daoine chomh bródúil as a bheith “clueless” i leith a dteanga féin.’
Dúirt an ceoltóir as Luimneach Emma Langford: ‘Horrible carry on. Tá ár dteanga gleoite beo agus milis.’
Dúirt duine eile go raibh Dowling go hiomlán dímheasúil agus é ag luascadh suas chun a lámh a chroitheadh i ndiaidh na tráchtaireachta sin?
Bhí ardmholadh do Shíle a d’fhan le dínit, le duine amháin ag roinnt: ‘Comhghairdeas Síle Seoige.’
Dúirt siad leis: ‘Is í an Ghaeilge ár gcultúr. Sin muidne. Agus tá sé go mór beo!’
Dúirt duine eile: ‘Fair plé dhuit @sileseoige.’
• Más mian leat ríomhphost (email) a fháil leis na scéalta Gaeilge is fearr ar ExtraG.ie, ó Luan go hAoine, seol an focal ‘Tá’ chuig joeextragdotie@gmail.com
• Más mian leat tuilleadh eolais a fháil faoi conas do chuid Gaeilge a fheabhsú is féidir dul chuig Conradh na Gaeilge agus Foras na Gaeilge.
• Tá athbheochan na Gaeilge ar siúl faoi láthair, ar mhaith leat páirt a ghlacadh. Léigh beagán Gaeilge gach lá ar Extrag.ie
Bí ar an gcéad duine a léann an Nuacht is déanaí i nGaeilge, leis an gclúdach is fearr ar chúrsaí reatha, Siamsaíocht bhríomhar agus Spórt.
